Zapraszamy na kolejny wywiad ze specjalistą „Tęczy” – z Alicja Krawczyk, okulistką dziecięcą, specjalizującą się w badaniu dzieci, również tych z niepełnosprawnością.

Od kiedy współpracujesz ze Stowarzyszeniem Tęcza i jak rozpoczęła się ta współpraca?  Jak to się stało, że podjęłaś to wielkie wyzwanie – być okulistą dziecięcym i specjalistą w badaniu małych dzieci i tych z różnymi problemami rozwojowymi?

Z Tęczą współpracuję od 1993 roku czyli prawie od 30 lat. Współpraca rozpoczęła się przypadkowo. Jedna z koleżanek, lekarka, zapytała mnie czy nie chciałabym uczestniczyć w badaniach dzieci z nowotworami oczu. Badania, na prośbę i zaproszenie Stowarzyszenia Tęcza, przeprowadzał, okulista z Anglii, dr John Hungerford. Dla “świeżo upieczonej” okulistki było to niezwykle interesujące. Później okazało się, że Tęcza ma pod swoją opieką dzieci słabowidzące ze sprzężoną niepełnosprawnością – i to było dopiero wyzwanie – ocenić ich możliwości wzrokowe. Po studiach medycznych, po specjalizacji z okulistyki, nie wiedziałam nic o tym, jak zbadać funkcjonowanie wzrokowe dzieci ze sprzężeniami. Dzieci nie mówiły, nie potrafiły pokazać co widzą. Ja nie wiedziałam jak się z nimi komunikować, jak i co im pokazać, aby dowiedzieć się co widzą. Znów pomógł przypadek i życzliwość osób, z którymi zaczęłam pracę. Terapeutka widzenia Jola Białoskórska zapytała mnie, czy chciałabym pojechać na konferencję do Pragi, gdzie miały być podjęte tematy oceny widzenia u dzieci niepełnosprawnych, słabowidzących. Zdecydowałam się dołączyć do ekipy terapeutek z Tęczy. Nocna wyprawa busem, konferencja od rana i niespodzianka – pierwszy wykład o badaniu dzieci słabowidzących, nie komunikujących się werbalnie, ze sprzężeniami.

Wykłady fińskiej okulistki dr Lei Hyvärinen okazały się nieocenione – otrzymałam wszystkie informacje jakich potrzebowałam. Jest ona autorką testów do badania dzieci z różnego rodzaju problemami w komunikacji. Natychmiast po wykładzie podeszłam do dr Hyvärinen i zapytałam ją, czy nie zechciała by przyjechać do naszego Ośrodka w Warszawie, nauczyć nas sposobów badania takich dzieci – w ten sposób zaczęła się nasza przygoda, nauka i przyjaźń z tą wybitną specjalistką, światowym autorytetem w dziedzinie badań nad osłabionym widzeniem.

Wspomniałaś, że na Twoje zaproszenie do Polski przyjechała znakomita fińska okulistka dr Lea Hyvärinen. To właśnie w naszym Stowarzyszeniu po raz pierwszy w Polsce zaczęliśmy stosować testy LEA do oceny funkcjonowania wzrokowego dzieci. Na czym ich wyjątkowość?

Testy LEA są obecnie bardzo dobrze znane. W latach 90-tych były absolutną nowością, a teraz są już powszechnie stosowane i zalecane przez europejskich, amerykańskich, okulistów do wiarygodnego badania widzenia u dzieci. Opierają się na 4 prostych wykalibrowanych symbolach graficznych – domek, koło, kwadrat, jabłko.

https://www.medipment.pl/produkt/good-lite-symbole-lea-karty-52117-96163

Istnieje kilka opcji pokazywania lub porównywania symboli przez dziecko. Znając wielkość pokazywanego symbolu i odległość z jakiej dziecko rozpoznaje symbol, możemy określić ostrość widzenia. Czasami wymaga to kilku spotkań, współpracy z osobą przeprowadzającą zajęcia z dzieckiem, ale jest to możliwe do wykonania u dzieci niemówiących, dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, autystycznych, dzieci z zaburzeniami lękowymi.

Wizyta u okulisty może być dla dziecka dużym stresem. Jakie warunki trzeba stworzyć, aby dziecko (i jego rodzice) czuli się dobrze podczas takiej wizyty? Jak długo trwa wizyta okulistyczna w Tęczy?

Wizyta czasem trwa około godziny. Przeprowadzam dokładny wywiad – opiekunowie wiedzą najwięcej o swoim dziecku. Należy mieć czas na to, żeby dziecko oswoiło się z nowym pomieszczeniem i urządzeniami do badania wzroku, czas na nawiązanie kontaktu z dzieckiem, umożliwienie mu pokazania tego, co potrafi. Oczywiście nie zawsze to się udaje. Konieczne są jak najbardziej przyjazne, komfortowe warunki, przede wszystkim czas i spokój; czasem jakieś badanie trzeba powtarzać kilka razy, a potem jeszcze niezbędna jest rozmowa z rodzicami – przekazanie diagnozy, zaleceń, wskazówek, odpowiedź na pytania i wątpliwości.

Diagnoza okulistyczna to nie wszystko. Gdzie kierujesz dzieci z osłabionym widzeniem i złożoną niepełnosprawnością, które wymagają dalszego prowadzenia i całościowego wsparcia rozwoju?  

W zależności od wieku i rodzaju problemów dziecka informuję rodziców o tym, z jakich miejsc/placówek mogą skorzystać, kieruję np. do ortoptystów (często konieczne ćwiczenia dla dzieci z niedowidzeniem i zezem), do klinik okulistycznych (jeśli wymagana jest dokładniejsza diagnoza, czy interwencja chirurgiczna), do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych w celu zaplanowania i wybrania dalszej drogi edukacyjnej dziecka (są przedszkola dla dzieci z niedowidzeniem i zezem, szkoły dla dzieci niewidomych i słabowidzących). Gdy dziecko wymaga terapii widzenia i całościowego wsparcia rozwoju kieruję rodziców do prowadzonej przez Tęczę poradni dla małych dzieci niewidomych i słabowidzących przy ul. Nowolipie 13/15.

Rodziców dzieci z niepełnosprawnością zapraszamy do gabinetu okulistycznego w siedzibie Stowarzyszenia Tęcza, ul. Kopińska 6/10; tel. 512 077 032, e-mail: gabmed_kopinska@tecza.org

Gabinet specjalizuje się w badaniach dzieci z niepełnosprawnością, w szczególności dzieci z:
– autyzmem, całościowymi zaburzeniami rozwoju,
– schorzeniami neurologicznymi, mózgowym porażeniem dziecięcym,
– zespołem Downa i innymi chorobami genetycznymi,
– zaburzeniami komunikacji, nie nawiązujące kontaktu werbalnego.

dr n. med. Alicja Kraw­czyk – specjalista z II st. specjalizacji w zakresie okulistyki dziecięcej, okulista z wieloletnim doświadczeniem zawodowym.

Rozmawiała: Anna Witarzewska