Różnorodne praktyki społeczne w zakresie udzielania wsparcia pozwoliły wypracować określone profesjonalne metody pomagania, a z nich wyrosły liczne profesje i zawody pomocowe. Część z nich została w sposób szczególny uregulowana i zinstytucjonalizowana i należy do kategorii zawodów zaufania publicznego. Ich przedstawiciele, zrzeszeni w izby zawodowe, funkcjonują jako rozpoznawalni społecznie, cieszący się uznaniem specjaliści.

Współcześnie profesjonalne usługi świadczą w Polsce także specjaliści wielu innych zawodów z rozwiniętą metodyką i deontologią pomagania oraz sprawdzonymi programami kształcenia na poziomie zawodowym i uniwersyteckim. Są to w przeważającej mierze zawody regulowane, ale ich społeczna rozpoznawalność i prestiż są mniejsze, niż na to zasługują. Wraz ze zmieniającymi się potrzebami społecznymi wyłaniają się w dodatku coraz to nowe formy i praktyki profesjonalnego pomagania. Część z nich to nowe specjalności w ramach tradycyjnych zawodów pomocowych, ale część środowisk nowych specjalistów aspiruje do statusu odrębnych zawodów. Dynamika zachodzących zmian świadczy o potencjale rozwojowym profesjonalnego pomagania, ale zarazem prowadzi do niejasności i napięć w relacjach między specjalistami z różnych zawodów, specjalności i środowisk.

1 stycznia 2020 roku weszły w życie przepisy ustawy z dnia 19 lipca 2019 roku o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych, której projekt powstał w Kancelarii Prezydenta RP we współpracy z ekspertami z Narodowej Rady Rozwoju. Ustawa wprowadza legalną definicję usług społecznych jako niematerialną pomoc świadczoną bezpośrednio na rzecz usługobiorców, a także stwarza prawno-instytucjonalne warunki do rozwoju i integracji tych usług. To odpowiedni moment na podjęcie prac nad stworzeniem warunków do integracji i rozwoju także samych zawodów pomocowych. Wzajemnie spozycjonowana integracja usług społecznych oraz świadczących je specjalistów z różnych profesji i zawodów pomocowych to bowiem optymalny kierunek rozwoju polskich social services.

Kongres Profesji i Zawodów Pomocowych, organizowany pod auspicjami Prezydenta RP, to wydarzenie inicjujące prace nad integracją profesji i zawodów pomocowych. Kongres będzie okazją do spotkania się przedstawicieli różnych środowisk zawodowych, wymiany doświadczeń, określenia tego, co profesjonalistów łączy. Na Kongresie zaprezentowane zostaną i poddane pod dyskusję propozycje kierunkowych rozwiązań przygotowane w Narodowej Radzie Rozwoju. Nie mogło nas tam zabraknąć. Stowarzyszenie Rodziców i Przyjaciół Dzieci Niewidomych i Słabowidzących reprezentuje Prezes – Anna Witarzewska.

Kongres Profesji i Zawodów Pomocowych stanowi kontynuację Kongresu Poradnictwa, który miał miejsce 1 lipca 2019 roku. Dlatego zostaną na nim zaprezentowane rezultaty prac podjętych po pierwszym kongresie, a mających na celu wsparcie rozwoju profesjonalnego poradnictwa jako usługi społecznej pierwszego kontaktu.

Kongres rozpoczną dyskusje środowiskowe w pięciu równoległych grupach:

1) Poradnictwo, doradztwo,
2) Opieka, wychowanie,
3) Praca socjalna;
4) Praca środowiskowa,
5) Terapia.

Są to podstawowe obszary świadczenia usług społecznych, które w sposób naturalny pozycjonują bliskie sobie profesje i zawody pomocowe.

W każdej grupie dyskusja – najpierw panelowa, a następnie otwarta – będzie się ogniskować wokół trzech pytań:

(1) co nas łączy, co nas dzieli?;

(2) jakie korzyści możemy osiągnąć z podjęcia działań integracyjnych?;

(3) jakie konkretne działania integracyjne i prorozwojowe warto podjąć?

Wyjątkiem będzie grupa Poradnictwo, doradztwo, której prace rozpoczną się od przedstawienia stanu prac roboczych nad (i) wspólnymi standardami poradnictwa, (ii) programem wsparcia dla organizacji pozarządowych świadczących usługi poradnicze oraz (iii) stworzeniem ogólnopolskiej bazy poradnictwa.

W części plenarnej Kongresu w ramach pierwszego panelu moderatorzy grup tematycznych przedstawią dorobek prac grupowych. Następnie będzie miało miejsce wystąpienie Prezydenta RP Andrzeja Dudy oraz Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej Marleny Maląg, a wydarzenie zakończy druga dyskusja panelowa o możliwościach i kierunkach integracji profesji i zawodów pomocowych.

– Warto rozważyć stworzenie ustawy o działalności pomocowej oraz utworzenie rady profesji i zawodów pomocowych – zaproponował we wtorek, 25 lutego, prezydent Andrzej Duda podczas Kongresu Profesji i Zawodów Pomocowych. Jednocześnie zadeklarował, że jest otwarty na propozycje środowiska.

We wtorek prezydent uczestniczył w Kongresie Profesji i Zawodów Pomocowych na Politechnice Warszawskiej.

– Ci, którzy czują w sobie potrzebę świadczenia drugiemu człowiekowi pomocy, to są ludzie, którzy mają w sobie tę specyficzną szlachetność, bo to po prostu wymaga szlachetności. Pochylenie się nad drugim człowiekiem to jest poświęcenie się dla drugiego człowieka, to jest bardzo często i wielki trud. Państwo doskonale o tym wiecie: ludzie są różni i ludzie często są bardzo trudni. Zwłaszcza trudni są ci, którzy wymagają pomocy, często są ludźmi w pretensjach. To rzeczywiście wymaga bardzo specyficznych predyspozycji i specyficznej szlachetności, ale wielu ludzi, powiem nawet większość ludzi, tę szlachetność w sobie ma – powiedział prezydent do uczestników kongresu.

Mówił o ważnej funkcji społecznej, jaką spełnia wolontariat. Jednocześnie wskazał, że taka pomoc bywa niewystarczająca.

– Jeśli ktoś wpada w jakiś kryzys, choćby związany ze zmianą w jego życiu, jaką jest choćby zaprzestanie pracy zawodowej, to jemu potrzebna już nie jest tylko i wyłącznie pomoc młodego człowieka, który go wysłucha. Jemu jest potrzebna pomoc kogoś, kto zna się na tym, kto umie z nim porozmawiać i pokazać mu, jakie teraz nowe jakości jego życia rysują się przed nim i jakie są dla niego nowe możliwości – powiedział prezydent Duda.

Zawody pomocowe
Wskazał na ważną rolę usług i zawodów pomocowych.

– Myślę, że warto rozważyć dwie kwestie: po pierwsze stworzenie ustawy, jedni mówią o zawodach pomocowych, ja bym powiedział może o działalności pomocowej. Czy nie warto byłoby stworzyć pewnych ram dla funkcjonowania wszystkich profesji i zawodów, które niosą w sobie działalność pomocową, czy które są działalnością pomocową – wskazał.

Jednocześnie zauważył, że one cały czas powstają, tak jak zmieniają się potrzeby społeczne.

– Więc to musi być katalog otwarty, który będzie pozwalał tworzyć tutaj także nowe formuły działania – dodał.

– Rzecz druga: była tu mowa o sile środowiska (…).. Można rozważyć radę profesji i zawodów pomocowych – zaproponował prezydent.

Wyjaśnił, że ma na myśli pewną dobrowolną formę samorządu, a nie korporację, która by decydowała o dopuszczaniu do zawodu. Jak mówił, chodzi mu o ciało, które pomagałoby wzmacniać znaczenie i poprawiać działalność osób zawodowo pomagającym innym ludziom.

– Jestem otwarty na wszelkie tego typu propozycje – zapewnił.

Przypomniał, że jako prezydent ma prawo inicjatywy ustawodawczej.

Głos podczas wydarzenia zabrała także minister rodziny, pracy i polityki społecznej Marlena Maląg.

– Wszyscy tutaj pokazujecie, jak pomagacie drugiemu człowiekowi, a ta praca wielokrotnie jest bardzo ciężka i być może niezauważona – powiedziała, zwracając się do przedstawicieli zawodów pomocowych.

– Teraz przed nami wyznaczenie kolejnych działań, które będą służyły przede wszystkim drugiemu człowiekowi, które podniosą rangę i godność zawodów pomocowych, bo to bardzo istotne – podkreśliła szefowa MRPiPS.

Centrum Usług Społecznych
Nawiązała też do inicjatywy prezydenta o centrach usług społecznych (CUS), które określiła, jako jeden z pierwszych kroków w tym kierunku.

Jej zdaniem okres funkcjonowania pilotażu CUS-ów to czas, żeby przygotować kolejne rozwiązania.

– Takie, żeby te CUS-y się rozwijały, żeby powstawały kolejne, a gdzieś w tej przestrzeni (…) zorganizujemy wokół funkcjonowanie wszystkich profesji pomocowych, bo one są niezwykle ważne i potrzebne – powiedziała Marlena Maląg.

Dodała, że jej resort prowadzi prace, które przyczynią się do podniesienia rangi pracowników socjalnych i do ich odpowiedniego wyeksponowania.

– My jako ministerstwo jesteśmy gotowi, jesteśmy w stanie pomagać w przygotowaniach (…) oraz w tworzeniu dobrej zmiany – zadeklarowała.

Termin składania wniosków w konkursie na tworzenie centrów usług społecznych został wydłużony do 31 marca. Na uruchomienie 30 pilotażowych CUS-ów przeznaczono z Europejskiego Funduszu Społecznego i z budżetu państwa 100 mln zł.

Pieniądze zostaną podzielone na cztery typy projektów, zależnie od wielkości gminy i przewidzianego w ustawie rodzaju centrum usług społecznych. Wsparcie na utworzenie i funkcjonowanie centrów usług społecznych otrzyma łącznie 30 samorządów gminnych, w tym: gminy wiejskie, miasta na prawach powiatu, miasta średniej wielkości, aglomeracje i gminy, które zdecydują się utworzyć wspólne centrum usług społecznych, zawierając w tym celu odpowiednie porozumienie.

Zależnie od typu CUS-u maksymalna wartość projektu wynosi od 2,5 mln zł do 5 mln zł. Wkład własny nie jest wymagany.

Możliwość, nie obowiązek
Według ustawy usługi społeczne oznaczają m.in. działania z zakresu polityki prorodzinnej, wspierania rodziny, systemu pieczy zastępczej, promocji i ochrony zdrowia, wspierania osób niepełnosprawnych, edukacji publicznej, przeciwdziałania bezrobociu i kultury.

Utworzenie centrum będzie możliwością, a nie obowiązkiem samorządów. Gminy będą mogły je otworzyć według dwóch trybów. Pierwszy zakłada przekształcenie ośrodka pomocy społecznej w centrum usług społecznych, wówczas centrum będzie funkcjonowało w jednej gminie, przejmując przy tym obecne zadania ośrodka pomocy społecznej. Drugi tryb zakłada utworzenie centrum na podstawie porozumienia władz gminnych dla dwóch lub większej liczby gmin. Wówczas centrum będzie funkcjonowało obok gminnych ośrodków pomocy społecznej, współpracując z nimi.

Kongres Profesji i Zawodów Pomocowych, organizowany pod auspicjami prezydenta RP, to wydarzenie inicjujące prace nad integracją zawodów pomocowych. Stanowi on kontynuację Kongresu Poradnictwa, który odbył się 1 lipca 2019 r.

Źródło: PAP